واردات بالا، عرضه کم؛ معمای تازه بازار

روزنامه رمز اقتصاد تناقض واردات خودرو را در هفت‌ماهه نخست ۱۴۰۴ بررسی می‌کند. ترخیص رشد کرد، اما بازار کمبود دارد. تأخیر تعرفه‌ها، ابهام ارزی و انسداد سامانه زنجیره عرضه را مختل کردند.

بازار متناقض

بازار خودرو امروز تناقض نشان می‌دهد. آمار گمرک رشد واردات را اعلام می‌کند. اما بازار داخلی محصولات خارجی جدید ندارد. وعده واردات ۲ میلیارد یورویی دولت در مقررات گیر کرده است. این تعارض آمار کاغذی و عرضه واقعی سردرگمی مصرف‌کنندگان را افزایش داد. قیمت‌ها نیز نوسان بیشتری پیدا کردند.

وضعیت مبهم بازار در سال ۱۴۰۴

بازار خودرو ایران در ۱۴۰۴ مبهم‌ترین دوره را تجربه می‌کند. دولت واردات گسترده وعده داد. سقف ۲ میلیارد یورو تعیین کرد. اما بازار تنوع یا کاهش قیمت نمی‌بیند. واردات عددی رشد کرد. انبارها خودروهای ترخیص‌شده را نگه می‌دارند. نمایشگاه‌ها خالی ماندند.

حلقه‌های زنجیره واردات تا عرضه

ریشه تناقض در حلقه‌های زنجیره نهفته است. این حلقه‌ها زنجیره واردات تا عرضه را می‌سازند. اخلال در هر بخش کل فرآیند را متوقف می‌کند. تأخیر تعرفه‌ها، نبود شفافیت ارزی، شرکت‌های زیاد بدون سازوکار، تعلیق سامانه و بخشنامه‌های متناقض زنجیره را شکننده کردند.

تأخیر در تعیین تعرفه و سیگنال بی‌ثباتی

فعالان صنعت از ابتدای سال هشدار دادند. ابهام تعرفه واردات را کند می‌کند. هشدارها جدی گرفته نشد. تعیین تعرفه تا میانه پاییز به تعویق افتاد. این تأخیر سیگنال بی‌ثباتی فرستاد. واردکنندگان برنامه‌های خود را متوقف کردند.

تاثیر ابهام تعرفه بر فعالیت واردکنندگان

واردات خودرو بر پایه ارز است. تغییر بخشنامه هزینه اضافی ایجاد می‌کند. ابهام فعالیت را غیرممکن می‌سازد. خودروهای ثبت‌سفارش سال قبل معطل ماندند. شرکت‌ها گام جلو نرفتند.

آمار رسمی ترخیص در هفت‌ماهه

گمرک آمار اعلام کرد. در هفت‌ماهه ۱۴۰۴ بیش از ۳۱ هزار و ۹۰۰ دستگاه ترخیص شد. ارزش آن ۷۰۴ میلیون دلار بود. رشد ۲۳ درصدی در تعداد رخ داد. ارزش دلاری ۳۳ درصد افزایش یافت. ارقام نویدبخش به نظر می‌رسند.

فاصله میان ترخیص و عرضه واقعی

بخش زیادی ترخیص‌ها به بازار نرسید. گزارش‌های میدانی نمایشگاه‌ها را خالی نشان می‌دهند. عرضه به حداقل رسید. سایپا در آخرین دوره دو دستگاه ارائه کرد. پیشین ۲۰ تا ۳۰ دستگاه بود.

گره توقف خودروها در انبارها

فاصله ترخیص و عرضه گره اصلی است. خودروها در انبارها متوقف ماندند. چرا خودروهای ترخیص‌شده به بازار نمی‌رسند؟

ابهام تامین ارز وارداتی

وزارت صمت اعلام کرد. در نیمه نخست حتی یک دلار ارز دولتی تخصیص نیافت. سید حامد عاملی این را گفت. اظهار با آمار ترخیص تناقض دارد.

مسیرهای جایگزین ارزی

کارشناسان تحلیل کردند. خودروها از ثبت‌سفارش سال قبل یا سپرده اشخاص آمدند. منابع غیردولتی استفاده شد. واردکنندگان ارز خصوصی به کار بردند. تضمین نبود. شرکت‌ها از عرضه ترسیدند. قیمت‌گذاری قابل پیش‌بینی نیست.

تعداد بالای شرکت‌های واردکننده

دبیر انجمن اعلام کرد. ۱۸۰ شرکت مجوز دارند. عدد برای بازار محدود عجیب است. سازوکار تخصیص ارز مشخص نیست. اولویت‌بندی وجود ندارد.

بی‌شفافیتی و احتمال رانت

پرسش‌ها بی‌پاسخ ماندند. بی‌شفافیتی ابهام و بی‌اعتمادی ایجاد کرد. رانت ممکن شد. واردکننده مردد ماند. بخشنامه ناگهانی زیان می‌آورد.

بسته بودن سامانه عرضه

سامانه از فروردین تا شهریور بسته بود. مسیر قانونی عرضه مسدود شد. خودروها پشت فروش ماندند. انبارها پر شدند.

تبعات توقف سامانه

هر روز بسته بودن ضرر می‌زند. قیمت بالا می‌رود. مصرف‌کننده سردرگم می‌شود. شکاف عرضه و تقاضا عمیق‌تر شد. قیمت‌ها افسارگسیخته شدند.

بخشنامه‌های متناقض و نیاز به اصلاح

فرود عسگری اعلام کرد. مصوبات در حال اصلاح هستند. مسیر واردات زیر بار بخشنامه‌های متناقض بود. تغییر روزانه برنامه‌ریزی را غیرممکن کرد. واردکننده فعالیت را متوقف کرد.

آثار تأخیر در اصلاحات

اصلاحات ضروری هستند. تأخیر تبعات دارد. قیمت بالا، تنوع کم و عرضه محدود دیده می‌شود.

برآیند عوامل و عدم اثر واردات

واردات رشد کرد. عرضه افزایش نیافت. وعده ۲ میلیارد یورویی فاصله دارد. آمار بدون عرضه قیمت را تحریک می‌کند. انتظارات تورمی بالا می‌رود.

نیاز به اصلاحات کلان

بازار اصلاح فوری نیاز دارد. شفافیت ارزی، سهمیه رسمی، تعرفه پایدار، سامانه فعال و نظارت قاطع ضروری است. این راه‌ها بازار را آرام می‌کنند.

خطر ادامه وضعیت فعلی

بدون اصلاح خودروها در انبار می‌مانند. آمار چند برابر شود فایده ندارد. مصرف‌کننده قیمت بالاتر می‌بیند. آمار کافی نیست. ورود واقعی و قیمت شفاف مهم است.

چشم‌انداز سال ۱۴۰۴

سال ۱۴۰۴ می‌توانست گشایش باشد. حالا تناقض و توقف است. تصمیمات ماه‌های پیش تعیین‌کننده‌اند. بازار از چرخه معیوب خارج می‌شود یا ادامه می‌دهد.